Opis

Historia nie-anonimowa

Nie była łagodna, zawsze piękna i wzorcowa. Dużo w niej zła, przemocy, niesprawiedliwości, strachu. Ale z drugiej strony – wiele bohaterstwa, dobra, szlachetności. Najwięcej jednak – szarej, zapomnianej codzienności.
Prawdziwa Historia to gmach zniesiony z cegiełek ludzkich losów. Trudno to dostrzec przeglądając szkolne podręczniki, w których miejsce znajdują dla siebie tylko nieliczne postacie, wybrane daty i wydarzenie (przede wszystkim te o charakterze politycznym).

Może tak musi być.

Ale mając to na uwadze, lepiej na „szkolnej” historii nie poprzestawać. Zwłaszcza, że często to, co najciekawsze, w programie się nie mieści…

Na przeciw zainteresowaniom pasjonatów przeszłości oraz (równocześnie!) zniechęceniu znudzonych „ramową” historią wyszło Wydawnictwo Literatura, publikując serię Zdarzyło się w Polsce. Do chwili obecnej ukazały się jej trzy tomy. Każdy z nich zawiera dziesięć opowiadań, napisanych przez doświadczonych już w fabularyzacjach historycznych autorów: Grażynę Bąkiewicz, Kazimierza Szymeczko i Pawła Wakułę. Wszystkie przenoszą czytelników do przeszłości, ukazując często ważne, przełomowe wydarzenia z perspektywy życia jednostek.

Poza postaciami historycznymi pojawiają się tu fikcyjni rówieśnicy czytelników, którzy – za sprawą rodzinnych koligacji lub rozmaitych przygód – stają się świadkami zachodzących w kraju przemian. Poznają szczegóły chrystianizacji w czasach Mieszka, przyglądają się wjazdowi do Gniezna cesarza Ottona czy powrotowi do kraju Kazimierza Odnowiciela. Kolejne opowiadania przedstawiają znaczące momenty panowania następujących po sobie władców polskich, choć sami królowie nie zawsze się w nich pojawiają. Np. akcja ostatniego tekstu z Husarskich skrzydeł dotyczy powstania kościuszkowskiego, rozgrywa się więc w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, ale głównymi bohaterami są dwaj służący ze Szkoły Rycerskiej.

Dodatkowo na końcu poszczególnych tomów zamieszczono noty historyczne do wszystkich opowiadań, zawierające informacje o ważnych datach i wyjaśnienia trudniejszych pojęć (jak jasyr, rebelia, raki, rawelin).

Ciekawa perspektywa, wątki przygodowe (a niekiedy także romantyczne), a także solidna dawka wiedzy historycznej – i to nie tylko w warstwie politycznej, ale przede wszystkim (!) obyczajowej – czyni z serii Zdarzyło się w Polsce naprawdę wartościową lekturę. W pewnym sensie jest też jednak lekturą wymagającą – trudno byłoby przez nią przebrnąć bez odpowiedniej dawki skupienia, uwagi, czasu. Ale czyż nie tego samego „domaga się” Historia? Trudno przecież byłoby poznać jej wielowątkowość i złożoność oczekując, że będzie tylko lekka, przyjemna i jednoznaczna (jak większość współczesnych komercyjnych dzieł).

Zresztą przyjaźń, fascynacja, pasja zawsze wymagają wejścia w głąb i zaangażowania.