Wiele z nich żyje naprawdę blisko – niemal tuż obok nas. Nie trzeba dalekich wypraw czy nawet wycieczek do zoo, by je zobaczyć. Niektóre można obserwować choćby z własnego okna. Wiele – usłyszeć podczas spaceru (zwłaszcza leśnego).

Chcielibyście lepiej poznać ich zwyczaje, nauczyć się rozróżniać przedstawicieli poszczególnych gatunków oraz rozpoznawać wydawane przez nie odgłosy?

Oto kilka książek, które mogą okazać się pomocne. Prezentujemy je w kolejności alfabetycznej.

 

Andrzej Kruszewicz opowiada o ptakach

Oto znakomitość wśród znakomitości. Książka doktora Andrzeja Kruszewicza, który żyje wśród ptaków od wczesnego dzieciństwa, a obecnie pomaga im w działającym przy warszawskim zoo azylu. Liczne i piękne zdjęcia, ciekawa grafika, podstawowe informacje o każdym prezentowanym gatunku (łącznie z łacińską i angielską nazwą, wymiarami, miejscem występowania), cechy charakterystyczne, ciekawostki, a do tego oparte na doświadczeniach autora anegdoty – wszystko to razem czyni książkę przydatną i wyjątkowo wciągającą lekturą. Zdecydowanie do wielokrotnego przeglądania i czytania!

 

 

Co za ptak robi tak?

Elementy dominujące: prostota, artystyczny umiar i smak. Maria Szajer przygotowała krótkie, dwuwersowe rymowanki o każdym z ptaków występujących w tuwimowskim Ptasim radiu. Napisane z humorem, łatwo zapadają w pamięć, utrwalając znajomość charakterystycznych cech poszczególnych gatunków. I tak czytelnicy dowiadują się na przykład, że czajka to:

w locie zwinna akrobatka,

a na ziemi czuła matka.

Natomiast słowik:

rdzawoszary i malutki

najpiękniejsze śpiewa nutki.

Całości dopełniają ilustracje namalowane przez Katarzynę Minasowicz oraz nagrane na płycie odgłosy wydawane przez wszystkie zaprezentowane ptaki (uwaga! Słuchając trzeba wykazać się czujnością, bo nagrań nie poprzedza informacja o tym, czyje głosy będą odtwarzane).

 

 

 

Głosy ptaków. Oglądaj i słuchaj

 

 

Kolejna książka Andrzeja Kruszewicza to wartościowy album – leksykon. Zawiera wielkoformatowe zdjęcia oraz podstawowe informacje o pięćdziesięciu gatunkach występujących w Polsce ptaków. Do książki dołączona jest płyta, na której nagrano nie tylko odgłosy wydawane przez bohaterów publikacji – m.in. bąka, dudka, kowalika, perkoza dwuczubego, skowronka, słowika – ale też ich opisy (z uwzględnieniem występowania czy rozmnażania). Czyta – uwaga! – Krystyna Czubówna.

 

 

 

 

Mały atlas ptaków Ewy i Pawła Pawlaków

O tym, że ta książka będzie wyjątkowa, było wiadomo jeszcze zanim się ukazała. Wszak tworzą ją utalentowani i znani ze swego perfekcjonizmu artyści. Efektem ich współpracy jest niezwykły, można by rzec – osobisty – Mały atlas ptaków Ewy i Pawła Pawlaków. Znalazły się w nim nie tylko charakterystyczne dla Ewy Kozyry-Pawlak materiałowe (szmaciane?) dzieła sztuki, ale też akwarelowe portrety i zdjęcia prezentujące głównych bohaterów książki. Do tego krótkie zapiski – tworzone głównie na podstawie obserwacji odwiedzających ogród autorów ptasich gości (oraz – w przypadku kopciuszka i szpaka – ich współlokatorów).

Książka z pewnością nie ma charakteru encyklopedii czy leksykonu – już sam wybór gatunków oraz kolejność ich prezentowania to efekt bardzo subiektywnych decyzji. Próżno byłoby tu też szukać spisu treści czy indeksu. To raczej kunsztowne dzieło przygotowane przez uzdolnionych artystycznie, a przy tym uważnych i czujnych miłośników ptaków.

 

 

 

 

Nasze ptaki

Nasze ptaki charakterem zbliżone są do wspomnianej wyżej książki Co za ptak robi tak. Przy czym tutaj zarówno warstwa tekstowa, jak i ilustracyjna wydają się bogatsze. Wiersze Wandy Chotomskiej są takie, jak większość jej utworów – lekko i zgrabnie napisane, okraszone sporą dozą poczucia humoru. W tym wypadku zabawie słowem towarzyszą znakomicie z nią współgrające żarty ilustratorskie Joanny Zagner-Kołat. I tak dzięcioł został wyposażony w torbę lekarską, gawron w krawat (bo mówi kra), nur – w okulary do pływania (bo nikt nie nurkuje tak jak nur), a czarny kruk pod skrzydłem trzyma białego kruka.

Do książki dołączona została płyta z nagranymi głosami 45 ptaków, których nazwy czyta Krzysztof Tyniec.

 

 

 

Ptaki w swoim środowisku

Pozycja dla zaawansowanych (polecana m.in. studentom i nauczycielom przedmiotów przyrodniczych). Ma charakter encyklopedyczny/ leksykonu. Zawiera zarówno charakterystykę ogólną ptaków i informacje o ich demografii, jak też prezentację dziesiątków gatunków występujących w Europie z uwzględnieniem specyfiki środowisk, w jakich żyją. Można tu znaleźć m.in. ptaki miast i osiedli podmiejskich, ptaki nizin i równin, ptaki obszarów górskich czy ptaki wybrzeży morskich. Przejrzysty układ treści oraz rzetelność i precyzja informacji czynią z publikacji praktyczną podręczną encyklopedię, w której łatwo znaleźć podstawowe fakty – zwłaszcza dotyczące siedlisk, rozmnażania, odżywiania oraz przelotów.

 

 

 

 

Sekretne życie ptaków

Oryginalną publikację stanowi książka wydana przez Lasy Państwowe. Sekretne życie ptaków ma spore szanse, by zainteresować miłośników wyszukiwania szczegółów, wielbicieli przyrodniczych ciekawostek oraz słuchaczy audiobooków. Na kolejnych stronach zaprezentowany został rok z życia dwudziestu siedmiu gatunków leśnych ptaków, których kontakty rodzinne i towarzyskie nieustannie rozkwitają. Tu ciągle coś się dzieje – a to strzyżyki budują dziesięć (!) kulistych gniazd, by ich wybranki miały z czego wybierać, a to kowaliki popisują się umiejętnością chodzenia głową w dół. Odlatują żurawie, przylatują gile i czyżyki. Kruk walczy z lisem.

Małym czytelnikom dostrzeżenie tych wszystkich niuansów czy rozpoznawanie poszczególnych rodzajów ptaków może jednak sprawiać trudność, ale – na szczęście – nie zostali pozbawieni wsparcia. I to jakiego! Do książki dołączona jest płyta, na której sama autorka, Katarzyna Bajerowicz, snuje leśne opowieści. W tle słychać odgłosy mieszkańców lasu – nie tylko ptaków!

 

 

 

Sikorki i inne ptaszki

Na ciekawy pomysł zaprezentowania poszczególnych gatunków ptaków wpadł również Władysław Igor Kowalski. Stworzył – być może dla swoich wnuków, którym zadedykował książkę – zbiór opowiadań, w których bohaterami są dzieci poznające zwyczaje skrzydlatych sąsiadów. I tak mieszkający w schronisku Wojtek troszczy się o złamaną nogę młodego kruka. Jacek spogląda przez okno na swój błyszczący samochodzik – zdobiący srocze gniazdo. Piotrek jest świadkiem bocianich podziękowań. Sławek podglądał czaple. Magda podczas wakacji na działce obserwuje rodzinę drozdów. Ciepły, spokojny klimat kolejnych opowiastek znakomicie oddają ilustracje Anety Krelli-Moch.

 

 

 

 

 

A tu inne przydatne zestawienia książek: